Rodzaje opraw 

 

Oprawa twarda 

Oprawa twarda wykonana jest zazwyczaj ze sztywnego materiału takiego jak np. karton, płótno, skóra czy tworzywo sztuczne. Książka lub inna publikacja w takiej oprawie jest dobrze zabezpieczona przed uszkodzeniami mechanicznymi, zagięciami okładki, a nawet jej zarysowaniami. Można wyróżnić kilka rodzajów łączenia opraw twardych z wkładem. Na tej podstawie wyróżnia się: 

Oprawy twarde szyte 

Ten rodzaj opraw jest bardzo trwały i elegancki. Oprawy szyte kosztują nieco więcej niż np.klejone, ale należą również do opraw bardziej ekskluzywnych. Książka w takiej oprawie będzie służyć przez długie lata. Wymagania estetyczne są tutaj na wysokim poziomie, przez co książki w takiej oprawie często są wykorzystywane przez ekskluzywne wydawnictwa. 

 

Oprawy twarde klejone 

Ten rodzaj oprawy jest równie elegancki i trwały jak oprawa twarda szyta. Koszt oprawy klejonej jest niższy od szytej, jednak wiążą się z tym pewne uciążliwości. Książka w oprawie klejonej nie otworzy się “na płasko” bez konsekwencji, jaką jest odkształcenie grzbietu lub nawet z czasem wypadanie kartek. Książka w takiej oprawie nie będzie tak wytrzymała, jak w oprawie szytej, jednak nadal ten rodzaj oprawy należy do całkiem wytrzymałych i atrakcyjnych. 

Oprawy twarde szyto-klejone 

Oprawy twarde szyto-klejone to idealne połączenie dwóch wcześniejszych metod. Jest to jedna z najtrwalszych i funkcjonalnych metod oprawiania. Elegancją dorównuje oprawom szytym, jak i klejonym. Ten rodzaj oprawy najczęściej wybierany jest do stworzenia wysokiej klasy książek, albumów czy broszur. Szyto-klejona oprawa książki przez lata użytkowania pozostaje estetyczna i trwała. 

Oprawa miękka 

Książki w miękkiej oprawie są zdecydowanie lżejsze od tych w oprawie twardej, dzięki czemu zazwyczaj również wygodniejsze w użytkowaniu. Oprawa miękka charakteryzuje się estetyką wykonania, funkcjonalnością, a przy tym stosunkowo niską ceną. Oprawy miękkie możemy podzielić na kilka innych rodzai. 

Oprawy miękkie klejone 

Oprawa miękka klejona jest uniwersalna i można ją wykorzystać do różnego rodzaju publikacji. Starannie wykonana zapewnia trwałość i atrakcyjny wygląd. Proces tworzenia trwa stosunkowo krótko, przez co wykorzystuje się ją często do masowych produkcji. Korzystna dla takiej produkcji jest również względnie niska cena. 

 

Oprawy miękkie szyte 

Ten rodzaj oprawy najczęściej stosowany jest przy produkcji książek naukowych, podręczników lub katalogów produktowych. Oprawa jest lekka, często kartonowa, a składki zszyte są ze sobą za pomocą nici. Charakterystyczną cechą oprawy miękkiej szytej jest jej trwałość. 

Oprawy miękkie grzebieniowe 

To rodzaj oprawy służący głównie do referatów i prac naukowych. Oprawy miękkie grzebieniowe połączone są za pomocą specjalnych dziurek. 

Oprawa miękka listwowa 

Jest to rodzaj oprawy specjalnej. Luźne dokumenty zostają tutaj połączone za pomocą plastikowej listwy. Często ten rodzaj oprawy wykorzystuje się do łączenia dokumentacji. 

Oprawa zeszytowa 

Oprawa zeszytowa połączona jest na grzbiecie za pomocą zszywek. Ten rodzaj oprawy należy do jednych z najtańszych. Niestety taka oprawa pomieści maksymalnie tylko kilkadziesiąt stron. Najczęściej stosowana jest do produkcji broszur, instrukcji, a nawet cienkich książek np. dla dzieci. Strony są tutaj podzielone w taki sposób, że pierwsza kartka jest położona na tej samej składce co ostatnia. Należy zatem pamiętać, aby ilość stron była podzielna przez 4. 

 

 

Oprawa spiralowa 

W oprawie spiralowej luźne kartki, a także okładka zostają podziurkowane i połączone w całość za pomocą metalowej spirali. Taki sposób jest nie tylko estetyczny, ale również bardzo praktyczny i wygodny. Oprawa spiralowa może być wykorzystywana do stworzenia wielostronicowych publikacji, książek, zeszytów, a nawet kalendarzy. W przypadku zeszytów metoda ta ma zarówno swoich zwolenników, jak i przeciwników, którzy niekoniecznie uważają to rozwiązanie za wygodne. 

Oprawa broszurowa 

Inną odmianą oprawy miękkiej jest oprawa broszurowa. Podstawową różnicą między tymi dwiema oprawami jest rodzaj klejenia. W oprawie broszurowej kartki są klejone bezpośrednio do oprawy natomiast w miękkiej, kartki klei się ze sobą osobno. 

 

 

 

Oprawy złożone są oprawami, w których połączenie wkładu z okładką jest realizowane przez wyklejki bez połączenia grzbietu wkładu z grzbietem okładki. Oprócz wyklejki mogą być stosowane inne elementy łączące wkład z okładką, które wzmacniają połączenie. Mogą to być: skrzydełka paska grzbietowego oraz zwijka (rys. 2). Wyklejką nazywamy element wkładu znajdujący się w jego części przedniej i tylnej, połączony w jakiś sposób z wkładem oraz z okładką przez sklejenie całej powierzchni stronicy zewnętrznej wyklejki z wewnętrzną stroną okładki Większość produkowanych opraw to oprawy proste lub złożone. Istnieje jednak pewna grupa opraw, których nie można zaliczyć ani do opraw prostych, ani złożonych. Tę grupę opraw nazwano oprawami specjalnymi. Oprawy specjalne to takie, w których połączenie wkładu z okładką jest realizowane inaczej niż w oprawach prostych lub złożonych (rys. 3). Gdy następuje połączenie wkładu z okładką poprzez wyklejki i grzbiety, otrzymujemy oprawę specjalną. Oprawą specjalną są też np. oprawy, w których wkład z okładką łączone są spiralami, nitami, klamrami, itp. W oprawie łączonej spiralą łączenie wkładu z okładką następuje bez stosowania wyklejki. Tym samym nie jest to oprawa złożona. Spirala zarówno łączy poszczególne kartki wkładu, jak i okładziny ze sobą. W oprawie część spirali jest grzbietem okładki i oprawy. Tak więc nie można powiedzieć, że grzbiet wkładu jest w tym przypadku połączony z grzbietem okładki. Tym samym nie jest to również oprawa prosta. Oprawa ta jest więc oprawą specjalną. Drugim kryterium podziału opraw może być kryterium określające konstrukcję dwóch podstawowych części oprawy, tj. okładki lub wkładu. Są to w oprawie części równorzędne. Jednakże z tego względu, że okładka jest zewnętrzną częścią oprawy, jest ona bardziej widoczna, przyjęto, że drugim kryterium podziału opraw będzie konstrukcja okładki. W kryterium tym nie bierze się pod uwagę materiału zastosowanego do wykonania okładki. Z punktu widzenia konstrukcji okładki rozróżnia się rodzaje okładek i tym samym rodzaje opraw.